Człowiek (Homo) – rodzaj ssaka naczelnego z podrodziny Homininae, będącego w obrębie rodziny człowiekowatych (Hominidae). Dzieli się on na współcześnie żyjącego człowieka rozumnego (Homo sapiens) oraz już wymarłe w gatunki człowieka zręcznego (Homo habilis), wyprostowanego (Homo erectus) i neandertalskiego (Homo neanderthalensis). Przedstawiciele rodzaju Homo charakteryzują się względnie dużą pojemnością puszki mózgowej, stałym przystosowaniem do pionowego utrzymywania wyprostowanego ciała oraz dłońmi z całkowicie przeciwstawnymi kciukami, dzięki którym ludzie posiadają zdolność precyzyjnego chwytu, umożliwiającego wytwarzanie i skuteczne używanie narzędzi. Cechy ludzkie są rozwinięciem cech pozostałych ssaków człowiekowatych i człekokształtnych. U nich manifestują się one zdolnością do używania narzędzi (co zresztą zaobserwowano również wcześniej u innych gatunków, m.in. u słoni, ośmiornic, delfinów, niektórych gatunków ptaków i ryb) czy skłonnością do pionizowania dwunożnej postawy (choć np. goryle podczas ruchu stale podpierają się pięściami, a człekokształtne gibbony większość czasu spędzają na dwóch łapach). Klasyfikacja i systematyka Klasyfikacja biologiczna umieszcza człowieka wśród ssaków naczelnych (Primates). Historia Nazwa Homo została po raz pierwszy opublikowana przez Karola Linneusza w 1735 roku w pierwszej edycji Systema Naturae. Linneusz zaklasyfikował człowieka wraz z małpami człekokształtnymi w rzędzie Anthropomorpha. W X edycji Systema Naturae (1758), która dała początek współczesnej nomenklaturze binominalnej, Homo opisany został jako rodzaj ssaków naczelnych – Linneusz zastąpił nazwę Anthropomorpha nazwą Primates. Linneusz zaliczył do tego rodzaju dwa „gatunki”: - Homo sapiens – człowieka współczesnego, którego nazwał również Homo diurnus (aktywny w dziennym świetle) – w tym wszystkie żyjące populacje z Europy (Europeus), Afryki (Afer), Ameryki (Americanus) i Azji (Asiaticus), - Homo nocturnus (aktywny w nocy) – małpy podobne do człowieka. Definicja rodzaju Homo zmieniała się z upływem czasu. Obecnie przyjmuje się, że gatunki z tego rodzaju charakteryzują się prowadzeniem naziemnego, zamiast nadrzewnego trybu życia i poruszaniem się w postawie spionizowanej, mają większą od pozostałych człekokształtnych pojemność puszki mózgowej, ich kończyny mają budowę przystosowaną do utrzymywania wyprostowanej postawy ciała i dwunożnego chodu, kciuk jest dobrze ukształtowany i całkowicie przeciwstawny, a dłonie są zdolne zarówno do chwytu siłowego, jak i precyzyjnego[9]. Proces filogenetyczny prowadzący do powstania człowieka dokonywał się przez miliony lat od rozdzielenia linii ewolucyjnych Homo od pozostałych hominidów. Świadczy o tym szczególnie linia rozwoju australopiteków, które około 4,2 mln lat temu stanowiły, już wtedy długo istniejące, gałęzie odrębne od pozostałych Simiiformes. Wśród pozostałych cech anatomicznych ludzi, oprócz wyprostowanej i dwunożnej postawy ciała, wymienia się także ograniczone owłosienie ciała, czerwień wargową, czy stałocieplność. Te ostatnie występują także u niektórych innych zwierząt. Etymologia - Homo: łac. homo, hominis „człowiek”. Warto wspomnieć, że języku polskim nazwie Homo przypisywana jest nazwa zwyczajowa człowiek, choć pod tą nazwą potocznie rozumiany jest współczesny Homo sapiens.

Człowiek rozumny (Homo sapiens) – gatunek ssaka naczelnego, jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo. Charakteryzują go: - wyprostowana postawa, - dwunożność, - wysoko rozwinięta sprawność manualna i umiejętność używania ciężkich narzędzi w stosunku do innych gatunków zwierząt, - używanie języka bardziej złożonego niż języki zwierzęce, - większy i bardziej złożony mózg niż te u innych zwierząt, - wysoko rozwinięty instynkt społeczny. Razem z szympansami, gorylami i orangutanami współtworzy rodzinę człowiekowatych (Hominidae, wielkie małpy). Gatunek ten pojawił się najpóźniej 300 tys. lat temu w Starym Świecie, ewoluując z wcześniejszych gatunków człowieka[4]. Dokładniejszy scenariusz był przedmiotem konkurencyjnych spekulacji: teoria wyjścia z Afryki mówi o pojawieniu się go wyłącznie Afryce, za to hipoteza multiregionalna o pochodzeniu także z populacji Eurazji. Był to pierwszy gatunek ludzki, który zasiedlił Nowy Świat. Przez to występuje na wszystkich kontynentach, choć na Antarktydzie ludzki osobnik umie przeżyć tylko tymczasowo, zależnie od kontaktu z innymi obszarami. Człowieka rozumnego próbowano dzielić na rasy na podstawie koloru skóry i innych cech. Kategorie jak odmiana czarna (negroidalna), biała (europeidalna) i żółta (mongoloidalna) uznano za umowne, płynne i niewyczerpujące, choć próbowano opierać na nich rasistowskie przepisy niektórych krajów, np. segregację rasową w RPA (apartheid). W wyniku rewolucji neolitycznej i późniejszych przełomów technologicznych gatunek ten rozmnożył się o całe rzędy wielkości. W latach 20. XXI wieku ludność świata przekroczyła 8 miliardów; proces ten przyczynił się do degradacji środowiska, przez co czasem wyróżnia się epokę geologiczną naznaczoną wpływem ludzkości: antropocen. Pod względem systemu kojarzeń i seksualności ludzie rozumni bywają zarówno monogamiczni, jak i poligamiczni na różne sposoby (poliginia, poliandria, poligynandria, promiskuityzm). Gatunek ten bywa agresywny, np. mordując innych ludzi, czasem seryjnie lub masowo, niekiedy na poziomie ludobójczym, zwłaszcza w czasie wojen. Zdarza się też kanibalizm; z drugiej strony u ludzi występuje także rozbudowany altruizm, np. dobroczynność, także w stosunku do innych gatunków, zwłaszcza udomowionych. Człowiek rozumny nie jest wolny od autoagresji, w tym samookaleczeń i samobójstw. Przyszłość tego gatunku jest przedmiotem spekulacji, zarówno bliskich nauce (futurologia), jak i bardziej artystycznych (fantastyka naukowa). Niektóre prognozy mówią o wymarciu, np. w wyniku wojny jądrowej, a inne o kolonizacji Kosmosu, osiągnięciu pierwszego poziomu skali Kardaszowa rozwoju cywilizacji i o różnych formach transhumanizmu mającego zacierać granice tego gatunku lub je przekraczać.  

®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA